Tarihe Yardımcı Bilimler - Çağatay Arslantaş

Antropoloji Nedir?

    Antropoloji, en yalın haliyle insanı ele alan ve çalışan bir bilimsel disiplin olarak tanımlanabilir. Antropoloji, etimolojik açıdan bakıldığında Eski Yunanca’da insan anlamına gelen Antropos kelimesiyle bilim, söz, söylem anlamlarına gelen logos kelimesinin birleşiminden oluşmuştur. Antropos kelimesi her ne kadar insan anlamına geliyorsa da, antropolojinin hareket alanı ve çalışma konusu insanın kültürel bir varlık olarak konumu ve kültürün bağlamında ele alınması ile ilişkilidir. Kaldı ki, insanı anlamak, ortaya koyduğu, yaratıcısı olduğu ve aynı zamanda içinden çıktığı kültürü anlamakla birebir bağlantılıdır. Dolayısıyla, antropoloji insanı çalışırken bütüncül bir çerçeveye sahiptir

            Arkeoloji Ne Demek?

    Arkeoloji insanı, toplumu ve günümüz yaşamını anlamak için geçmiş dönemleri inceleyen bilim dallarından biridir. Geçmiş dönemlerin günümüz yaşamı kadar çeşitlilik içerdiği genellikle göz ardı edilir; nasıl ki günümüz tek bir bilim alanının inceleyemeyeceği kadar çeşitlilik gösteren geniş bir yelpazeyi içeriyorsa, aynı durum geçmiş için de geçerlidir. Geçmişi farklı açılardan, farklı veri türlerine dayanarak inceleyen birçok bilim alanı vardır; örneğin tarih insanların bıraktıkları yazılı kaynaklara, sanat tarihi sanatsal ürünlerin üslup özelliklerine, fiziki antropoloji insanın biyolojik özelliklerine, sosyal antropoloji yaşamlarına, filoloji ise dil ve konuşma özelliklerine dayanarak geçmişi inceler.

 

COĞRAFYA NEDİR?

 

    Fiziki Coğrafya alanında çok sayıda nitelikli bilimsel çalışmaları bulunan ve her düzeyde ders kitapları hazırlamış olan İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nin çok tanınmış ve saygın Fiziki Coğrafyacısı rahmetli Prof. Dr. Sırrı ERİNÇ, eserlerinde, coğrafya ve özellikle de fiziki coğrafyanın alt disiplinleri (jeomorfoloji, klimatoloji, vejetasyon coğrafyası, fiziksel/doğal ortam ve çevrebilimi) konusunda çok ayrıntılı değerlendirmeler ve tanımlar yapmıştır. Erinç, eski ders kitaplarında (ör. Erinç, 1978) ve son yıllarında (Erinç, 1999) yayımlanmış olan bir ders kitabında, coğrafyayı, “Yeryüzünü ve onun farklı karakterdeki bölgelerini, insanların yaşam alanı olarak inceleyen ve tanıtan bilim” olarak tanımlamıştır.

Epigrafi Nedir?

    Epigrafi, taş, metal, mermer, tahta, seramik gibi kalıcı sert malzemeler üzerine yazılı yazıtları tanımlayan, anlamlarını açıklayan, kullanımlarını belirleyen, tarihleyen, kültürel açıdan sınıflayan bilimdir. Türkçede yazıt bilim olarak da adlandırılır. Epigrafi ile uğraşan kişilere yazıt bilimci veya epigrafist denir. Epigrafi incelediği yazıtların belge niteliğindeki tarihsel önemiyle veya edebi, sanatsal değeriyle ilgilenmez. Epigrafi bir yazıtı yeniden inşa etmek, eksiklerini tamamlamak, tercüme etmek, tarihlendirmek ve koşullarını saptamakla ilgilenir. Yazıtın taşıdı belgenin niteliğini incelemek tarih biliminin konusudur. 

Etnografya Nedir?

    Etnografya kavimleri toplumları karşılaştırarak kültür oluşum süreçlerini inceleyen bir bilim dalıdır. Antropolojinin bir dalı olan etnografya, biricik kültürleri sistematik biçimde araştırır ve inceler. İnsanın toplumsal varlığını inceleyen etnografya bütünlükçü bir yöntem kullanarak insan-toplum ilişkisini birbirinden ayrı ele almaz. Daha basit bir ifadeyle, kişinin kültürünü içinde bulunduğu kültürün bir üyesi açısından öğrenmek ve değerlendirmek üzere nitel ve nicel açılardan ele alır. Terim olarak 19. asır başında ortaya çıkan etnografya sözcüğü yunanca “ethos” halk ve “grapho” yazmak, çizmek kelimelerinin birleşiminden bir araya gelmiştir. Etnografya geleneği itibariyle gezi yazıları ve sömürgecilik dönemi raporlarına dayanmaktadır. 

 Filoloji Nedir?

     Filoloji, Fransızca kökenli olmakla birlikte, Eski Yunancada var olan philos ve logos sözcüklerin birleşiminden doğmuştur. Bu yüzden betikbilim ya da kelime sevgisi anlamlarına da gelen filoloji, günümüzde dil bilimi olarak karşımıza çıkmaktadır. Filoloji bir millete ait dilin yapısını, yazılı belgeler üzerinden kültürel etkileşimlerini, tarihini ve başka dillerle yaşamış olduğu ilişkileri araştırmalar sonucu ortaya çıkarmaya çalışan bir bilim dalıdır.